Τι είναι η αυτογνωσία και γιατί είναι σημαντική; (+5 τρόποι να την αυξήσουμε)

Τι είναι η αυτογνωσία;

Η αυτογνωσία είναι η ικανότητα να βλέπουμε τον εαυτό μας καθαρά και αντικειμενικά μέσω του προβληματισμού και της ενδοσκόπησης.

Αν και μπορεί να μην είναι δυνατό να επιτύχουμε την απόλυτη αντικειμενικότητα για τον εαυτό μας (αυτή είναι μια συζήτηση που συνεχίζει να μας απασχολεί σε όλη την ιστορία της φιλοσοφίας), υπάρχουν σίγουρα διαβαθμίσεις ή ένα φάσμα αυτογνωσίας.

Παρόλο που όλοι έχουμε μια θεμελιώδη ιδέα για το τι είναι η αυτογνωσία, δεν γνωρίζουμε ακριβώς από πού προέρχεται, ποιες είναι οι ρίζες της ή γιατί κάποιοι από εμάς φαίνεται να έχουν περισσότερη ή λιγότερη αυτογνωσία από άλλους.

Σε αυτό το σημείο έρχεται η θεωρία της αυτογνωσίας, προσφέροντας κάποιες πιθανές απαντήσεις σε ερωτήματα όπως τα παραπάνω.

Θεωρία της Αυτογνωσίας

Η θεωρία της αυτογνωσίας βασίζεται στην ιδέα ότι δεν είμαστε οι σκέψεις μας, αλλά η οντότητα που παρατηρεί τις σκέψεις μας – είμαστε οι σκεπτόμενοι, χωριστά και ανεξάρτητα από τις σκέψεις μας.

Μπορούμε να συνεχίσουμε την ημέρα μας χωρίς να δώσουμε στον εσωτερικό μας εαυτό καμία επιπλέον σκέψη, απλώς σκεπτόμενοι και αισθανόμενοι και ενεργώντας όπως θέλουμε- ωστόσο, μπορούμε επίσης να εστιάσουμε την προσοχή μας σε αυτόν τον εσωτερικό εαυτό, μια ικανότητα που οι Duval & Wicklund (1972) ονόμασαν «αυτοαξιολόγηση».

Όταν ασχολούμαστε με την αυτοαξιολόγηση, μπορούμε να σκεφτούμε αν σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε και ενεργούμε όπως «πρέπει» ή αν ακολουθούμε τα πρότυπα και τις αξίες μας. Αυτό αναφέρεται ως σύγκριση με τα πρότυπα ορθότητάς μας. Το κάνουμε αυτό καθημερινά, χρησιμοποιώντας αυτά τα πρότυπα ως έναν τρόπο για να κρίνουμε την ορθότητα των σκέψεων και των συμπεριφορών μας.

Η χρήση αυτών των προτύπων είναι ένα σημαντικό συστατικό της εξάσκησης του αυτοελέγχου, καθώς αξιολογούμε και καθορίζουμε αν κάνουμε τις σωστές επιλογές για την επίτευξη των στόχων μας.

Η θεωρία αυτή υπάρχει εδώ και αρκετές δεκαετίες, δίνοντας στους ερευνητές άφθονο χρόνο για να ελέγξουν την ορθότητά της. Το βάθος των γνώσεων σχετικά με την αυτογνωσία και τα οφέλη της, μπορεί να μας προσφέρει μια υγιή βάση για την ενίσχυση της αυτογνωσίας στον εαυτό μας και στους άλλους.

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή λοιπόν, υπάρχουν δύο βασικά αποτελέσματα της σύγκρισης του εαυτού μας με τα πρότυπα ορθότητας που έχουμε θέσει: «περνάμε» όταν βρίσκουμε ευθυγράμμιση μεταξύ του εαυτού μας και των προτύπων μας ή «αποτυγχάνουμε» όταν βρίσκουμε ασυμφωνία μεταξύ του εαυτού μας και των προτύπων μας.

Όταν διαπιστώνουμε ασυμφωνία μεταξύ των δύο, βρισκόμαστε μπροστά σε δύο επιλογές: να εργαστούμε προς την κατεύθυνση της μείωσης της ασυμφωνίας ή να την αποφύγουμε εντελώς.

Η θεωρία της αυτογνωσίας και οι επακόλουθες έρευνες, υποδηλώνουν ότι υπάρχουν δύο διαφορετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε να αντιδράσουμε. Βασικά, καταλήγει στο πώς πιστεύουμε ότι θα εξελιχθεί. Αν πιστεύουμε ότι υπάρχει μικρή πιθανότητα να αλλάξει πραγματικά αυτή η ασυμφωνία, τείνουμε να την αποφεύγουμε. Αν πιστεύουμε ότι είναι πιθανό να μπορέσουμε να βελτιώσουμε την ευθυγράμμισή μας με τα πρότυπα ορθότητας, αναλαμβάνουμε δράση.

Επίσης, οι ενέργειές μας εξαρτώνται από το πόσο χρόνο και προσπάθεια πιστεύουμε ότι θα χρειαστεί αυτή η ευθυγράμμιση – όσο πιο αργή θα είναι η πρόοδος, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να αναλάβουμε τις προσπάθειες ευθυγράμμισης, ειδικά αν η αντιλαμβανόμενη απόκλιση μεταξύ του εαυτού μας και των προτύπων μας είναι μεγάλη.

Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι όταν αντιμετωπίζουμε μια σημαντική απόκλιση που θα χρειαστεί πολλή συνεπή και εστιασμένη εργασία, συχνά απλώς δεν μπαίνουμε στον κόπο και επιμένουμε να αποφεύγουμε την αυτοαξιολόγηση για τη συγκεκριμένη απόκλιση.

Ακόμη, το επίπεδο της αυτογνωσίας μας αλληλεπιδρά με την πιθανότητα επιτυχίας στην αναπροσαρμογή του εαυτού μας και των προτύπων μας για να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για το αποτέλεσμα. Όταν έχουμε αυτογνωσία και πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας, γενικά βιαζόμαστε να αποδώσουμε την επιτυχία ή την αποτυχία στις προσπάθειές μας.

Αντίθετα, όταν έχουμε αυτογνωσία αλλά πιστεύουμε ότι υπάρχει χαμηλή πιθανότητα επιτυχίας, τείνουμε να πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα επηρεάζεται περισσότερο από εξωτερικούς παράγοντες παρά από τις προσπάθειές μας. Βέβαια, μερικές φορές η επιτυχία μας στην επαναπροσαρμογή με τα πρότυπά μας καθοδηγείται εν μέρει από εξωτερικούς παράγοντες, αλλά πάντα εμείς έχουμε ρόλο στις επιτυχίες και τις αποτυχίες μας.

Είναι ενδιαφέρον επίσης, ότι έχουμε κάποιο έλεγχο των προτύπων μας, έτσι ώστε να μπορούμε να αλλάξουμε τα πρότυπα μας αν διαπιστώσουμε ότι δεν ανταποκρινόμαστε σε αυτά.

Αυτό είναι πιο πιθανό να συμβεί αν είμαστε επικεντρωμένοι περισσότερο στα πρότυπα παρά στον εαυτό μας – αν αποτύχουμε όταν είμαστε επικεντρωμένοι στα πρότυπα περισσότερο από την απόδοσή μας, είναι πιο πιθανό να κατηγορήσουμε τα πρότυπα και να τα αλλάξουμε ώστε να ταιριάζουν στην απόδοσή μας.

Παρόλο που μπορεί να ακούγεται σαν να μεταθέτουμε απλώς την ευθύνη στα πρότυπα και, επομένως, να απαλλάσσουμε τον εαυτό μας από μια πραγματική απόκλιση, υπάρχουν πολλές καταστάσεις στις οποίες τα πρότυπα είναι υπερβολικά αυστηρά. Τα γραφεία των θεραπευτών είναι γεμάτα με ανθρώπους που κρατούν τον εαυτό τους σε απίστευτα υψηλά πρότυπα, δίνοντας ουσιαστικά στον εαυτό τους καμία πιθανότητα επιτυχίας όταν συγκρίνουν τον εαυτό τους με τα εσωτερικά τους πρότυπα.

Είναι σαφές από την έρευνα ότι η αυτογνωσία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για το πώς σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ενεργούμε και αντιδρούμε στις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας.

4 Αποδεδειγμένα οφέλη της αυτογνωσίας

Υπάρχουν πολλά οφέλη από την εξάσκηση της αυτογνωσίας:

• Μπορεί να μας κάνει πιο προνοητικούς, να ενισχύσει την αποδοχή μας και να ενθαρρύνει τη θετική αυτοανάπτυξη.
• Η αυτογνωσία μας επιτρέπει να βλέπουμε τα πράγματα από τη σκοπιά των άλλων, να ασκούμε αυτοέλεγχο, να εργαζόμαστε δημιουργικά και παραγωγικά και να βιώνουμε υπερηφάνεια για τον εαυτό μας και τη δουλειά μας καθώς και γενική αυτοεκτίμηση.
• Οδηγεί σε καλύτερη λήψη αποφάσεων.
• Μπορεί να μας κάνει καλύτερους στη δουλειά μας, καλύτερους επικοινωνούντες στον εργασιακό χώρο και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή μας και την ευεξία που σχετίζεται με την εργασία μας.

Αυτά τα οφέλη είναι αρκετοί λόγοι για να εργαστούμε για τη βελτίωση της αυτογνωσίας, αλλά αυτός ο κατάλογος δεν είναι σε καμία περίπτωση εξαντλητικός. Η αυτογνωσία έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει σχεδόν κάθε εμπειρία μας, καθώς είναι ένα εργαλείο και μια πρακτική που μπορεί να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε και οποτεδήποτε, για να προσγειωθούμε στη στιγμή, να αξιολογήσουμε ρεαλιστικά τον εαυτό μας και την κατάσταση και να μας βοηθήσει να κάνουμε σωστές επιλογές.

3 παραδείγματα δεξιοτήτων αυτογνωσίας

Γνωρίζουμε λοιπόν ότι η αυτογνωσία είναι καλή, αλλά πώς μοιάζει; Πώς εξασκεί κανείς την αυτογνωσία;

Παρακάτω παρατίθενται τρία παραδείγματα κάποιου που εξασκεί δεξιότητες αυτογνωσίας:

1. Ο Νίκος στη δουλειά

Ο Νίκος δυσκολεύεται να δημιουργήσει μια τριμηνιαία έκθεση στη δουλειά του και συχνά παράγει μη αξιόλογα αποτελέσματα. Παρατηρεί την ασυμφωνία μεταξύ των προτύπων και της απόδοσής του και επιδίδεται σε αυτοαξιολόγηση για να προσδιορίσει από πού προέρχεται και πώς να βελτιωθεί.

Αναρωτιέται τι τον δυσκολεύει τόσο πολύ στην εργασία αυτή και συνειδητοποιεί ότι ποτέ δεν φαίνεται να έχει πρόβλημα να κάνει τη δουλειά που περιλαμβάνει η έκθεση, αλλά μάλλον να τη γράψει με συνοχή και σαφήνεια.

Ο Νίκος αποφασίζει να διορθώσει την ασυμφωνία παρακολουθώντας ένα μάθημα για να βελτιώσει τη συγγραφική του ικανότητα, βάζοντας έναν συνάδελφο να ελέγξει την έκθεσή του πριν την υποβάλει και δημιουργώντας ένα επαναχρησιμοποιήσιμο πρότυπο για μελλοντικές εκθέσεις, ώστε να είναι σίγουρος ότι θα συμπεριλάβει όλες τις σχετικές πληροφορίες.

• Η Ελένη στο σπίτι

Η Ελένη αντιμετωπίζει προβλήματα στη σχέση της με τον φίλο της, τον Ηλία. Πιστεύει ότι ο Ηλίας την θεωρεί δεδομένη και δεν της λέει ότι την αγαπά ή ότι μοιράζεται την αγάπη του αρκετά. Τσακώνονται συχνά γι’ αυτό το θέμα.

Ξαφνικά, συνειδητοποιεί ότι μπορεί να συμβάλλει η ίδια στο πρόβλημα. Κοιτάζει προς τα μέσα της και βλέπει ότι δεν δείχνει πολύ συχνά εκτίμηση στον Ηλία, παραβλέποντας τα ωραία πράγματα που κάνει στο σπίτι γι’ αυτήν και τα μικρά σωματικά αγγίγματα που δείχνουν την αγάπη του.

Η Ελένη εξετάζει τις σκέψεις της όταν ο Ηλίας χάνει μια ευκαιρία να την κάνει να νιώσει ότι την αγαπά και σημειώνει ότι υποθέτει πως αποφεύγει σκόπιμα να κάνει πράγματα που της αρέσουν. Ξοδεύει χρόνο για να σκεφτεί και να συζητήσει με τον Ηλία για το πώς θέλουν να δείχνουν και να λαμβάνουν αγάπη και αρχίζουν να εργάζονται για τη βελτίωση της σχέσης τους.

• Η Χριστίνα μόνη της

Η Χριστίνα παλεύει με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, η οποία προκαλεί καταθλιπτικά συμπτώματα. Δεν αισθάνεται αρκετά καλή και εξαιτίας αυτού δεν αποδέχεται τις ευκαιρίες που της παρουσιάζονται. Αρχίζει να συνεργάζεται με έναν θεραπευτή για να τη βοηθήσει να αποκτήσει αυτογνωσία.

Την επόμενη φορά που θα της παρουσιαστεί μια ευκαιρία, σκέφτεται ότι δεν θέλει να την κάνει και αρχικά αποφασίζει να την απορρίψει. Αργότερα, με τη βοήθεια κάποιων τεχνικών αυτογνωσίας, η Χριστίνα συνειδητοποιεί ότι το μόνο που λέει στον εαυτό της είναι ότι δεν θέλει να το κάνει εξαιτίας του φόβου της ότι δεν θα είναι αρκετά καλή.

Η Χριστίνα υπενθυμίζει στον εαυτό της ότι είναι αρκετά καλή και ανακατευθύνει τις σκέψεις της στο «τι θα γίνει αν πετύχω;» αντί στο «τι θα γίνει αν αποτύχω;». Αποδέχεται την ευκαιρία και συνεχίζει να χρησιμοποιεί την αυτογνωσία και την αυτοαγάπη για να βελτιώσει τις πιθανότητες επιτυχίας της.

Αυτές οι τρεις ιστορίες αποτελούν παράδειγμα για το πώς μπορεί να μοιάζει η αυτογνωσία και τι μπορεί να κάνει για εσάς όταν την αξιοποιείτε. Χωρίς την αυτογνωσία, ο Νίκος θα συνέχιζε να δίνει κακές αναφορές, η Ελένη θα συνέχιζε να έχει μια μη ικανοποιητική σχέση ή θα διέλυε τα πράγματα, και η Χριστίνα δεν θα εκμεταλλευόταν ποτέ την ευκαιρία που τη βοήθησε να αναπτυχθεί.

5 τρόποι για να αυξήσουμε την αυτογνωσία μας

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να οικοδομήσουμε και να εξασκήσουμε την αυτογνωσία, αλλά εδώ είναι μερικοί από τους πιο αποτελεσματικούς:

• Εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα και τον διαλογισμό: Η ενσυνειδητότητα αναφέρεται στο να είμαστε παρόντες στη στιγμή και να δίνουμε προσοχή στον εαυτό μας και στο περιβάλλον μας αντί να χανόμαστε στις σκέψεις ή να αναπολούμε ή να ονειροπολούμε. Ο διαλογισμός είναι η πρακτική του να εστιάζουμε την προσοχή μας σε ένα πράγμα, όπως η αναπνοή μας, ένα μάντρα ή ένα συναίσθημα, και να αφήνουμε τις σκέψεις μας να παρασύρονται αντί να επιμένουμε σε αυτές. Και οι δύο πρακτικές αυτές μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση της εσωτερικής μας κατάστασης και των αντιδράσεών μας στα πράγματα. Μπορούν επίσης να μας βοηθήσουν να εντοπίσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας και να αποφύγουμε να αναλωθούμε τόσο πολύ σ’ αυτά, ώστε να χάνουμε την επαφή με τον εαυτό μας.
• Εξάσκηση  στη γιόγκα: Η γιόγκα είναι μια σωματική πρακτική, αλλά είναι εξίσου και μια πνευματική πρακτική. Ενώ το σώμα μας τεντώνεται και λυγίζει, το μυαλό μας μαθαίνει πειθαρχία, αυτοαποδοχή και επίγνωση. Αποκτάμε μεγαλύτερη αντίληψη του σώματός μας και όλων των συναισθημάτων που εκδηλώνονται και των σκέψεων που εμφανίζονται. Μπορούμε ακόμη και να συνδυάσουμε τη γιόγκα με mindfullness ή διαλογισμό για να ενισχύσουμε την αυτογνωσία μας.
• Χρόνος για αναστοχασμό: Ο αναστοχασμός μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και προσαρμόζεται στο άτομο, αλλά το σημαντικό είναι να εξετάσουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας για να δούμε πού ανταποκριθήκαμε στα πρότυπα μας, πού αποτύχαμε και πού θα μπορούσαμε να βελτιωθούμε. Μπορούμε επίσης να αναστοχαστούμε πάνω στα ίδια τα πρότυπα μας για να δούμε αν είναι καλά για να κρατάμε τον εαυτό μας σε αυτά. Μπορούμε να δοκιμάσουμε να γράψουμε σε ένα ημερολόγιο, να μιλήσουμε δυνατά ή απλώς να καθίσουμε ήσυχα και να σκεφτούμε.
• Ημερολόγιο: Το πλεονέκτημα της τήρησης ημερολογίου είναι ότι μας επιτρέπει να εντοπίσουμε, να αποσαφηνίσουμε και να αποδεχτούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Μας βοηθά να ανακαλύψουμε τι θέλουμε, τι εκτιμάμε και τι λειτουργεί για εμάς. Μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τι δεν θέλουμε, τι δεν είναι σημαντικό για εμάς και τι δεν λειτουργεί για εμάς.  Και τα δύο είναι εξίσου σημαντικά για να μάθουμε.

Ερωτήσεις στους ανθρώπους που αγαπάμε: Είναι ζωτικής σημασίας να νιώθουμε ότι γνωρίζουμε τον εαυτό μας από μέσα, αλλά και η εξωτερική ανατροφοδότηση βοηθάει. Ας ρωτήσουμε την οικογένειά μας και τους στενούς μας φίλους για το τι σκέφτονται για εμάς. Ας σκεφτούμε προσεκτικά αυτά που μας λένε και να τα έχουμε στο νου μας όταν γράφουμε ημερολόγιο ή σκεφτόμαστε με άλλο τρόπο. Φυσικά, δεν πρέπει να παίρνουμε τα λόγια ενός ατόμου ως ευαγγέλιο – πρέπει να μιλήσουμε με διάφορους ανθρώπους για να αποκτήσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα του εαυτού μας.

Και να θυμάστε ότι στο τέλος της ημέρας, οι δικές σας αυτοπεποιθήσεις και τα συναισθήματά σας είναι αυτά που έχουν μεγαλύτερη σημασία για εσάς!

Σημασία της αυτογνωσίας στην Ψυχοθεραπεία και το Coaching

Η αυτογνωσία είναι ένα ισχυρό εργαλείο που, όταν εξασκείται τακτικά, μπορεί να κάνει πολύ καλό τόσο στους coaches όσο και στους θεραπευόμενους, ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Για να κάνουν πραγματικές, επιδραστικές και διαρκείς αλλαγές, οι άνθρωποι πρέπει να είναι σε θέση να κοιτάξουν προς τα μέσα και να εξοικειωθούν με αυτό το εσωτερικό περιβάλλον.

Η οικοδόμηση της αυτογνωσίας θα πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για όλους σχεδόν τους θεραπευόμενους, μετά την οποία μπορεί να ξεκινήσει η πιο παραδοσιακή εργασία του coaching και της συμβουλευτικής. Για παράδειγμα, ένας θεραπευτής μπορεί να συμβουλέψει κάποιον για τις κακές του συνήθειες και να δώσε 1.000 τρόπους για να σπάσει τις συνήθειές του. Παρόλα αυτά, αν ο θεραπευόμενος δεν καταλάβει γιατί τείνει προς αυτές τις κακές συνήθειες εξαρχής, είναι σχεδόν σίγουρο ότι, είτε δεν θα σπάσει ποτέ αυτές τις συνήθειες είτε θα τις εγκαταλείψει για λίγο και απλώς θα συνεχίσει από εκεί που τις άφησε όταν τα πράγματα δυσκολέψουν.

Η αυτογνωσία δεν είναι ζωτικής σημασίας μόνο για τον θεραπευόμενο – είναι επίσης σημαντική και για τον θεραπευτή. Χρειάζεται αρκετή αυτογνωσία για να παρέχει κανείς σωστές ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες. Επιπλέον, η αυτογνωσία θα προστατεύσει τον θεραπευτή από το να αναλώνεται υπερβολικά στα προβλήματα του θεραπευόμενού του ή να βλέπει τα ζητήματα μέσα από τη δική του υποκειμενικότητα.

Για να βοηθήσουμε πραγματικά κάποιον, είναι απαραίτητο να δούμε τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία, και αυτό απαιτεί να έχουμε αρκετή αυτογνωσία ώστε να αφήνουμε μερικές φορές στην άκρη τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας.

Αυτογνωσία & Συναισθηματική Νοημοσύνη

Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να οριστεί ως το σύνολο των ικανοτήτων που μας επιτρέπουν να αναγνωρίζουμε και να ρυθμίζουμε τα συναισθήματα στον εαυτό μας και στους άλλους.

Σύμφωνα με την πιο δημοφιλή θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης από τον ψυχολόγο και συγγραφέα Daniel Goleman (2001), η αυτογνωσία δεν είναι μόνο ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική νοημοσύνη – είναι ένα από τα πέντε συστατικά της.

Τα πέντε αυτά συστατικά είναι:

• Αυτογνωσία
• Αυτορρύθμιση
• Κοινωνικές δεξιότητες
• Ενσυναίσθηση
• Κίνητρα

Άλλες δημοφιλείς θεωρίες της συναισθηματικής νοημοσύνης περιλαμβάνουν επίσης την αυτογνωσία ως βασικό συστατικό, καθιστώντας την έναν από τους παράγοντες στους οποίους συμφωνούν σχεδόν όλοι οι ερευνητές και οι ειδικοί.

Η αυτογνωσία αποτελεί λοιπόν, το απαραίτητο δομικό στοιχείο της συναισθηματικής νοημοσύνης – είναι το στοιχείο πάνω στο οποίο οικοδομούνται τα υπόλοιπα συστατικά. Πρέπει κανείς να έχει αυτογνωσία για να αυτορρυθμίζεται, και οι κοινωνικές δεξιότητες θα είναι αδύναμες και ελάχιστα χρήσιμες αν δεν έχουμε αρκετή επίγνωση για το πότε και πώς να τις χρησιμοποιήσουμε.

Αν θέλουμε να οικοδομήσουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη, η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα. Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι έχουμε αναπτύξει ισχυρές δεξιότητες στην αυτογνωσία προτού δώσουμε έμφαση στα υπόλοιπα στοιχεία.

4 συμβουλές για τη βελτίωση της αυτογνωσίας στις σχέσεις

Αν θέλουμε να μοιάζουμε περισσότερο με την Ελένη μετά τον αναστοχασμό παρά με τη Ελένη πριν τον αναστοχασμό:

• Εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα όταν αλληλεπιδράμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα: Πρέπει να δίνουμε προσοχή στις λέξεις που λένε, στον τόνο τους, στη γλώσσα του σώματός τους και στις εκφράσεις του προσώπου τους. Συχνά επικοινωνούμε πολύ περισσότερες πληροφορίες με τα τρία τελευταία απ’ ό,τι μόνο με τα λόγια μας. Ας δώσουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα την πλήρη προσοχή μας.
• Τακτικές συζητήσεις σχετικά με το σύντροφο μας: Είναι σημαντικό να κρατάμε τα πράγματα σε μια δυναμική και να διασφαλίζουμε ότι τίποτα δεν πέφτει ανάμεσα στις ρωγμές. Όταν κάνουμε τακτικές συζητήσεις για τη σχέση μας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, είναι πολύ πιο δύσκολο να αποφύγουμε ή να αγνοήσουμε πράγματα που μπορεί να εξελιχθούν σε προβλήματα. Μας βοηθά επίσης να αναλογιστούμε τη δική μας πλευρά και να είμαστε προετοιμασμένοι να συζητήσουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας με τους αγαπημένους μας.
• Ποιοτικός χρόνος μαζί και χώρια: Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις ρομαντικές σχέσεις, καθώς συχνά ανακαλύπτουμε ότι περνάμε τον περισσότερο ή και όλο τον ελεύθερο χρόνο μας με τον σύζυγο ή τον σύντροφό μας. Όσο κι αν αγαπάμε και απολαμβάνουμε να περνάμε χρόνο με τον σύντροφό μας, όλοι χρειαζόμαστε λίγο ποιοτικό χρόνο μόνοι μας. Οφείλουμε να βεβαιωνόμαστε ότι τόσο εμείς όσο και ο σύντροφός μας, έχουμε λίγο ποιοτικό «δικό μας» χρόνο για να σκεφτούμε τι θέλουμε, τι χρειαζόμαστε και ποιοι είναι οι στόχοι μας. Αυτό θα μας βοηθήσει να μην «συγχωνευόμαστε» υπερβολικά με τον σύντροφό μας και να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία και τη σταθερότητά μας. Εφόσον θα υπάρχουν δύο ανεξάρτητοι, σταθεροί και υγιείς ενήλικες, τότε η σχέση θα είναι πιο ικανοποιητική και για τους δύο συντρόφους όταν περνούν ποιοτικό χρόνο μαζί.
• Να μοιραζόμαστε τη δική μας οπτική γωνία και να λαμβάνουμε υπόψη μας τη δική τους: Είναι εύκολο να κολλήσουμε πολύ με τη δική μας οπτική γωνία για τα πράγματα – ωστόσο, οι υγιείς σχέσεις απαιτούν να λαμβάνουμε υπόψη τις ανάγκες των άλλων εκτός από τις δικές μας. Για να ξέρουμε τι χρειάζονται οι αγαπημένοι μας και να ανταποκριθούμε σε αυτές τις ανάγκες, πρέπει πρώτα να τους γνωρίσουμε και να τους κατανοήσουμε. Αυτό το κάνουμε εξασκώντας την αυτογνωσία μας και μοιραζόμενοι αυτή την επίγνωση με τους φίλους και την οικογένειά μας. Αν δε μιλάμε  ποτέ με τους αγαπημένους μας για τις απόψεις ή τα συναισθήματά τους, αυτό μπορεί να μας κάνει να απομακρυνθούμε και να εμποδίσει την πραγματική, ικανοποιητική οικειότητα. Να ζητάμε από τους αγαπημένους μας την άποψή τους για τα πράγματα και να μοιραζόμαστε μαζί τους τη δική μας οπτική γωνία.

Ρόλος της αυτογνωσίας στον εργασιακό χώρο και ηγεσία

Όπως προαναφέρθηκε, η αυτογνωσία βελτιώνει την επικοινωνία, την αυτοπεποίθηση και την απόδοση στην εργασία μας.

Είναι εύκολο να καταλάβουμε πώς η αυτογνωσία μπορεί να οδηγήσει σε αυτά τα αποτελέσματα στον εργασιακό χώρο, καθώς η καλύτερη αυτοαξιολόγηση οδηγεί φυσικά στη βελτίωση της ευθυγράμμισης μεταξύ των πράξεών μας και των προτύπων μας, με αποτέλεσμα την καλύτερη απόδοση.

Σύμφωνα με την Tasha Eurich (2018), η αυτογνωσία μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες ή τύπους: εσωτερική αυτογνωσία και εξωτερική αυτογνωσία.

Η εσωτερική αυτογνωσία έχει να κάνει με το πόσο καλά βλέπουμε τον εαυτό μας και τα δυνατά μας σημεία, τις αδυναμίες μας, τις αξίες μας, ενώ η εξωτερική αυτογνωσία είναι η κατανόηση του πώς μας βλέπουν οι άλλοι με τους ίδιους παράγοντες. Οι καλοί μάνατζερ και ηγέτες χρειάζονται και τα δύο για να αποδίδουν καλά στους ρόλους τους.

Αν και μπορεί να νομίζουμε ότι η μεγαλύτερη εμπειρία ως ηγέτης και η μεγαλύτερη δύναμη στο ρόλο του οδηγούν σε καλύτερη αυτογνωσία, αυτό μπορεί να μην ισχύει. Η εμπειρία μπορεί να είναι θετική ή αρνητική όσον αφορά τη μάθηση και τη βελτίωση του εαυτού. Ακόμη και οι θετικές εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν κάποιον να αποδώσει την επιτυχία στον εαυτό του, ενώ μπορεί να είχε περισσότερο να κάνει με τις συνθήκες, οδηγώντας σε ψευδή αυτοπεποίθηση.

Αν και οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι έχουμε αυτογνωσία, στην πραγματικότητα, μόνο το 10-15% των ατόμων που συμμετείχαν στη μελέτη της Eurich επέδειξαν αυτογνωσία.

Για τη βελτίωση της αυτογνωσίας, η Eurich συνιστά την ενδοσκόπηση, αλλά με έμφαση στο να θέτουμε στον εαυτό μας τις σωστές ερωτήσεις. Σημειώνει ότι η ερώτηση «γιατί» μπορεί να μην είναι πάντα αποτελεσματική, καθώς πολλές από τις εσωτερικές μας διαδικασίες παραμένουν καλυμμένες στο υποσυνείδητο ή το ασυνείδητο του μυαλού μας – αντίθετα, η ερώτηση «τι» μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη ενδοσκόπηση. Για παράδειγμα, αντί να αναρωτιόμαστε: «Γιατί αποτυγχάνω τόσο συχνά σε αυτή την εργασία;», θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «Ποιες είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες αποτυγχάνω σε αυτή την εργασία και τι μπορώ να κάνω για να τις αλλάξω;». Δεν είναι μια αλάνθαστη μέθοδος, αλλά μπορεί να μας βοηθήσει στη βελτίωση της αυτογνωσίας μας και στην αύξηση της ευθυγράμμισής μας με τα πρότυπά μας σε ορισμένες δραστηριότητες.

Αυτογνωσία σε μαθητές και παιδιά

Η αυτογνωσία δεν αφορά μόνο τους διευθυντές και τους υπαλλήλους – μπορεί επίσης να ωφελήσει ουσιαστικά τους μαθητές, τα παιδιά και τους εφήβους. Τα ίδια οφέλη που μας κάνουν πιο παραγωγικούς στον εργασιακό χώρο μπορούν να κάνουν τους μαθητές πιο παραγωγικούς στην τάξη και στο σπίτι. Η καλύτερη επικοινωνία με τους καθηγητές και τους συμμαθητές, η μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και η μεγαλύτερη ικανοποίηση από την απόδοση μπορούν να οδηγήσουν σε πιο ευτυχισμένους και υγιείς μαθητές.

Αυτά τα οφέλη ισχύουν και για τους προχωρημένους μαθητές. Η αυξημένη αυτογνωσία οδηγεί σε μεγαλύτερη αυτοφροντίδα και σε καλύτερη κατανόηση των δυνατών σημείων και των ικανοτήτων του ατόμου μαζί με την ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης στους φοιτητές.

By Courtney Ackerman
Original Source: https://positivepsychology.com/self-awareness-matters-how-you-can-be-more-self-aware/

REFERENCES

• Council for Accreditation of Counseling and Related Educational Programs. (2017). 2009 Standards. Retrieved from https://www.cacrep.org/wp-content/uploads/2017/07/2009-Standards.pdf
• Dana, E. R., Lalwani, N., & Duval, S. (1997). Objective self-awareness and focus of attention following awareness of self-standard discrepancies: Changing self or changing standards of correctness. Journal of Social and Clinical Psychology, 16, 359–380.
• Duval, S., & Wicklund, R. A. (1972). A theory of objective self-awareness. Academic Press.
• Eurich, T. (2018, January 4). What self-awareness really is (and how to cultivate it). Harvard Business Review. Retrieved from https://hbr.org/2018/01/what-self-awareness-really-is-and-how-to-cultivate-it
• Goleman, D. (2001). Emotional intelligence: Issues in paradigm building. In C. Cherniss & D. Goleman (Eds.) The emotionally intelligent workplace. Jossey-Bass.
• James, C. (2011). Law student wellbeing: Benefits of promoting psychological literacy and self-awareness using mindfulness, strengths theory, and emotional intelligence. Legal Education Review, 21(2).
• Ridley, D. S., Schutz, P. A., Glanz, R. S., & Weinstein, C. E. (1992). Self-regulated learning: The interactive influence of metacognitive awareness and goal-setting. The Journal of Experimental Education, 60, 293–306.
• Saunders, P. A., Tractenberg, R. E., Chaterji, R., Amri, H., Harazduk, N., Gordon, J. S., … Haramati, A. (2007). Promoting self-awareness and reflection through an experiential mind–body skills course for first-year medical students. Medical Teacher, 29, 778–784.
• Silvia, P. J., & Duval, T. S. (2001). Objective Self-Awareness Theory: Recent progress and enduring problems. Personality and Social Psychology Review, 5, 230–241.
• Silvia, P. J., & O’Brien, M. E. (2004). Self-awareness and constructive functioning: Revisiting “the Human Dilemma.” Journal of Social and Clinical Psychology, 23, 475–489.
• Sutton, A. (2016). Measuring the effects of self-awareness: Construction of the Self-Awareness Outcomes Questionnaire. Europe’s Journal of Psychology, 12, 645–658.
• Sutton, A., Williams, H. M., & Allinson, C. W. (2015). A longitudinal, mixed-method evaluation of self-awareness training in the workplace. European Journal of Training and Development, 39, 610–627.
• Trent, N. L., Borden, S., Miraglia, M., Pasalis, E., Dusek, J. A., & Khalsa, S. B. S. (2019). Improvements in psychological and occupational wellbeing in a pragmatic controlled trial of a yoga-based program for professionals. Journal of Alternative & Complementary Medicine, 25, 593–605.